Literacki Labirynt - W świecie mitycznych bogów i herosów

 

„Chyba każdy chłopiec chciałby zostać słynnym bohaterem – jak Superman, na przykład, albo James Bond, agent 007. A kiedyś, w czasach, kiedy ziemię odwiedzali jeszcze greccy bogowie, wszyscy chłopcy chcieli być jak Herkules, nieulękły siłacz, który gdzie tylko się zjawił, wszędzie dokonywał bohaterskich czynów: a to poskromił jakiegoś potwora, a to pochwycił bandytów, a to sam jeden zwyciężył nieprzyjacielską armię...

– Ja też będę takim Herkulesem! – wołał pewien brzdąc, ganiając tam i z powrotem po podwórku. – Ruszę w świat, dokonam bohaterskich czynów i...

– Dobrze, dobrze Tezeuszku – przerywała mu mama. – A na razie umyj ręce, bo zaraz kolacja”.

Powyższy cytat pochodzi z książki „Zeus & spółka. Mity dla dzieci” autorstwa Grzegorza Kasdepkego. Jest to historia Tezeusza, który uwolnił Kretę od potwornego Minotaura, korzystając z pomocy Ariadny. Pisarz – co doskonale obrazuje przytoczony fragment – barwnie i z humorem interpretuje greckie opowieści o bogach, herosach, mitycznych stworzeniach oraz ludziach. Nawiązując do współczesnych, znanych młodym czytelnikom bohaterów świata popkultury oraz do anegdotycznych sytuacji z życia codziennego każdej rodziny, Kasdepke przybliża dawne wierzenia Greków i ułatwia ich zrozumienie. Dzięki lekturze kolejnych rozdziałów książek: „Zeus & spółka. Mity dla dzieci” oraz „Mity dla dzieci” dziecko pozna nie tylko najbardziej znanych mieszkańców Olimpu, ale i znaczenie używanych do dziś pojęć: „nić Ariadny”, „puszka Pandory”, „ośle uszy”.

Równie przystępny w odbiorze przez młodego czytelnika jest zbiór autorstwa amerykańskiego pisarza Nathaniela Hawthorne’a „Opowieści z zaczarowanego lasu. Mity greckie”. Ich adresatem miał być syn Hawthorne’a, dlatego zostały napisane prostym, ale żywym językiem. Mimo tego, że opowieści powstały pod koniec XIX wieku, możemy zapewnić, że nie wydają się archaiczne – wręcz przeciwnie, stanowią wspaniałą lekturę dla fana przygodowych historii. 

Dużym zaskoczeniem może być przedstawienie bohaterów i najważniejszych wątków z mitów w formie graficznej. Na taki pomysł wpadł polski twórca Jan Bajtlik. Książka „Nić Ariadny. Mity i labirynty” ma charakter aktywizujący – czytelnik oprócz oglądania ilustracji i czytania ich opisów zostaje zaangażowany w rozwiązywanie labiryntów. Dzięki takiemu zabiegowi dziecko poznaje poprzez zabawę m.in. historię wojny trojańskiej i wyprawy po złote runo albo 12 prac Heraklesa. Warto podkreślić, że publikację doceniono poza Polską – w 2019 roku została wpisana na Listę Białych Kruków (The White Ravens) tworzoną każdego roku przez Internationale Jugendbibliothek w Monachium.

Nastoletni fani powieści chętnie sięgną po znane na całym świecie serie książek autorstwa Ricka Riordana: „Percy Jackson i bogowie olimpijscy”, „Olimpijscy herosi”, „Apollo i Boskie Próby”, „Kroniki rodu Kane”. Ich bohaterami są współcześnie żyjący zwykli nastolatkowie, którzy do pewnego momentu nie są świadomi swojego boskiego pochodzenia. Kiedy w ich życiu dochodzi do przełomu, muszą mierzyć się nie tylko z powolnym i trudnym odkrywaniem swojej tożsamości, ale i z zastępami mitologicznych, niebezpiecznych stworzeń.

Olimpijscy bogowie pojawiają się również w serii „Kto wypuścił bogów?”. W Polsce nakładem Wydawnictwa Literackiego ukazały się dwa tomy, które aż kipią od wartkiej akcji oraz absurdalnego humoru i wciągają od pierwszej strony! Brytyjska pisarka Maz Evans uczyniła głównym bohaterem 12-letniego Elliota, który ma wystarczająco dużo kłopotów na głowie, żeby nie mieć najmniejszej ochoty na wplątywanie się w sprawy nieśmiertelnej Panny, członkini Rady Zodiakalnej oraz jej boskich przyjaciół, którzy liczą na pomoc chłopca. Elliot będzie musiał rozwikłać sprawę kamieni chaosu oraz odnaleźć uwolnionego nieświadomie więźnia numer czterdzieści dwa. 

W misji towarzyszyć mu będą bogowie, którzy mają się całkiem dobrze w XXI wieku – wypoczywają na emeryturze lub są ciągle aktywni zawodowo, będąc wykładowcami albo właścicielami firm, znają się na modowych trendach i korzystają ze smartfonów marki Ibóg. Nastolatek przekona się również, czy w dotyczącej go przepowiedni tkwi ziarno prawdy.

Inny charakter ma powieść „W cieniu bohaterów” Nicholasa Bowlinga, której akcja rozgrywa się w starożytnym Rzymie w okresie panowania Nerona. Jej bohaterem jest 14-letni Kadmos, który od dziecka przebywa jako niewolnik w domu uczonego Gajusza. Chłopiec jest wykształcony i dobrze traktowany, ale nie zna swojego pochodzenia. Pewnego dnia okaże się, że Kadmos, nie z własnej woli, wyruszy na poszukiwanie złotego runa, które zostało gdzieś ukryte po udanej wyprawie Argonautów. Jak widać, autor książki nawiązuje do mitu o wyprawie Jazona i jego towarzyszy po złote runo oraz do wiary mieszkańców starożytnej Grecji i Rzymu, że wśród nich żyli potomkowie herosów. 

Na koniec mamy również kilka poleceń dla miłośników audiobooków: „Opowieści z zaczarowanego lasu. Mity greckie” Nathaniela Hawthorne’a zyskały oprawę graficzną autorstwa Józefa Wilkonia oraz ilustrację muzyczną w wykonaniu Macieja Rychłego. 

Także obydwa wspomniane wcześniej tytuły Grzegorza Kasdepkego zostały wydane w formie książek do słuchania. Dzieciom spodobają się również „Najpiękniejsze mity greckie” znanego twórcy literatury dziecięcej Dimitra Inkiowa. 

Natomiast „Mitologia nordycka” przeniesie odbiorcę do zupełnie innego kręgu kulturowego – dawni bogowie skandynawscy, wśród których najbardziej znani są Thor, Odyn, Loki zostali barwnie opisani przez Neila Gaimana.