sobota, 21 września 2019

Zobacz, jak oni kłamią (nie ufaj im)


Bohaterką książki Zobacz, jak oni kłamią Sue Wallman jest szesnastoletnia Mae, a cała akcja rozgrywa się w ekskluzywnym ośrodku psychiatrycznym Hummingbird Creek. To luksusowe miejsce, w którym nastolatkowie cierpiący na zaburzenia psychiczne poddawani są holistycznym terapiom. Na rękach noszą zegarki, które cały czas monitorują ich funkcje życiowe, zmiany metaboliczne i wszelkie inne parametry, które według lekarzy z ośrodka są niezbędne do badania postępów w powrocie do zdrowia. Ale takim samym obserwacjom i rygorom poddawani są również mieszkający na terenie ośrodka pracownicy i ich dzieci. I właśnie w takim miejscu dorasta Mae, chociaż wcale nie jest jego pacjentką. Co więcej, właścicielem tego doświadczalno-badawczego ośrodka jest jej ojciec, słynny psychiatra.

źródło: http://www.zielonasowa.pl/zobacz-jak-oni-klamia.html
Bez zgody dyrektora Ballarda nikt nie może opuścić ośrodka, nawet członkowie jego rodziny, nikt też bez wcześniejszego powiadomienia i uzyskaniu zgody nie może również wejść na jego teren. Uprzywilejowana grupa najbliższych współpracowników Ballarda całkowicie kontroluje wszystko, co na terenie ośrodka się dzieje. Każdy, bez wyjątku, kto przebywa w tym klaustrofobicznym miejscu poddawany jest regularnemu monitoringowi oceny stanu zdrowia, choć nikt nie dostaje żadnych leków poza witaminami. Jakiekolwiek, minimalne nawet odstępstwo od ustalonych zasad jest karane odebraniem przywilejów – wizyty w SPA, możliwości korzystania z pływalni, rozmów ze współmieszkańcami, zamknięciu w izolatce nawet na kilka miesięcy. 

Na początku powieści, której akcja toczy się według mnie nieco zbyt wolno, Mae wydaje się, że mieszka w super luksusowym miejscu. Nie można się jej zresztą dziwić, bo dorastała w tym ośrodku, a panujące zasady uznaje za normalne i wierzy, że stanowią gwarancję bezpieczeństwa ludzi w nim przebywających.  Ale do tej klaustrofobicznej przestrzeni trafiają osoby, które wcześniej wiodły życie i funkcjonowały w normalnej przestrzeni. Dlatego Mae zaczyna się zastanawiać, dlaczego mieszkańcy szpitala nie mają telefonów komórkowych, zamiast pieniędzy dostają żetony, które mogą wymieniać na dostępne w nim usługi, dlaczego nie mogą też mieć dostępu do Internetu. Wszystko zaczyna się jeszcze bardziej komplikować, kiedy Mae odkrywa rodzinną tajemnicę. 

Pewne sytuacje, których niestety doktorowi Ballardowi nie udaje się ukryć, powodują bunt nie tylko w Mae, ale też wśród pacjentów. Potajemne spotkania, podsłuchane rozmowy, uzyskanie dostępu do głęboko skrywanych sekretów powoduje, że dziewczyna przechodzi transformację i dąży do odkrycia prawdy o tym „bezpiecznym” miejscu. Poznanie prawdy za wszelką cenę i zadawane przez nią pytania stawiają ją w niebezpieczeństwie. 

Zobacz, jak oni kłamią to młodzieżowy thriller psychologiczny. Plusem powieści jest kreacja świata, bo przedstawione w niej kłamstwo sprawia, że czujemy niepokój i podobnie, jak bohaterka sprawdzamy, czy nie obserwuje nas ktoś przez oko kamery. Książka wciąga, więc nie wchodzi w grę odkładanie jej i czytanie fragmentami. Kibicujemy Mae, aby ten lukrowany świat, który jest jedną wielką manipulacją, przypominającą życie w sekcie, opuściła jak najszybciej i nauczyła się żyć w całkiem dla niej nowym świecie. 

Sue Wallman bardzo oszczędnie podsumowuje historię Mae i osób, z którymi blisko się związała w ośrodku. Czytelnik może mieć więc niedosyt w zakończeniu powieści, z drugiej strony jednak może mieć czas na przemyślenia i uspokojenie emocji. Może zastanowić się, jak często sam poddawany jest różnym manipulacjom, o których wcześniej nie zdawał sobie sprawy, a dawane mu obietnice przyniosły więcej szkód, niż pożytku. Wreszcie powieść przypomina nam, że każdy z nas ma prawo do wolności i decydowania o własnym życiu.

Sue Wallman, „Zobacz, jak oni kłamią", przeł. Patryk Dobrowolski, wyd. Zielona Sowa, Warszawa 2019.